ايجاد عزت نفس در كودكان با ۹ راهكار ساده و موثر

در روانشناسي، عزت نفس به عنوان ارزيابي ذهني هر فرد از خودش تعريف مي‌شود. به عبارت ساده عزت نفس همان ذهنيتي است كه ما از خودمان داريم. 

فرزندان شما چگونه درباره خودشان فكر مي‌كنند؟ شايد فكر كنيد آن‌ها فقط بچه هستند! اما او روز به روز در حال بزرگتر شدن است و هرچه بيشتر رشد كند اين تصور او از خودش نقش پررنگ‌تري در زندگي و انتخاب‌هايي كه دارد ايفا مي‌كند. كودكاني كه از عزت نفس كافي برخوردار هستند، احساس مثبتي نسبت به خود دارند و بر خلاف آنان كه ارزيابي ذهني ضعيفي از خود دارند، مي‌توانند تاثيرات مثبتي بر زندگي‌شان بگذارند.

كودكاني كه احساس دوست داشته‌ شدن و پذيرفته شدن مي‌كنند، خودشان را دوست دارند و مي‌پذيرند. زماني‌كه شما با او به مهرباني صحبت مي‌كنيد، او را در آغوش مي‌گيريد و مي‌بوسيد، كودك شما حس خوبي درباره خودش پيدا مي‌كند. گاهي اوقات يك لبخند ساده مي‌تواند كافي باشد تا فرزندتان متوجه شود كه او را دوست داريد.

داشتن قدرت انتخاب حس خوبي است. اين احساس را به فرزند خود هديه كنيد و اجازه دهيد هرازگاهي خودش انتخاب نمايد. اين كار نه تنها حال آن‌ها را خوب مي‌كند بلكه به آن‌ها مسئوليت پذيري و توجه به خطراتي كه در پي انتخاب مي‌آيند را مي‌آموزد. با انتخاب‌هاي كوچك و ساده شروع كنيد مثل انتخاب غذا، اسباب بازي و لباس سپس به مرور مسئوليت‌هاي مهم‌تر و انتخابات بزرگتري را بر دوش او بگذاريد.

همانطور كه گفتيم ستايش تنها و بيش از حد، ممكن است انگيزه كودك را از بين ببرد، اما تركيب آن با بازي و فعاليت مي‌تواند عزت نفس او را افزايش دهد. در ادامه چند بازي و فعاليت را براي اين منظور معرفي مي‌كنيم.

آيا فرزند شما خودش را دوست دارد؟ آيا او به دستاوردهاي خود افتخار مي‌كند يا به خاطر برخي كمبودهايش احساس شرم دارد؟ پاسخ اين سوالات را با انجام اين بازي خواهيد دانست.
براي انجام اين بازي به وسايل زير نياز داريد:

۱. از كودك خود بخواهيد با استفاده از كلمات روي كاغذ خودش را توصيف كند. اين كلمات مي‌توانند مثبت يا منفي باشند. 
۲. سپس از او بخواهيد تنها از حرف‌هاي خوبي كه مردم به او زده‌اند يك ليست تهيه كند.
۳. عكس كودك خود را در مركز كاغذ بچسبانيد و از او بخواهيد با استفاده از صفات مثبت فضاي خالي دور عكس را پر كند. اين صفات بايد به او مربوط باشند.
۴. در نهايت اين برگه را در اتاق او بگذاريد تا مدام اعتقادات مثبت در مورد خودش تقويت شوند.

 

يادآوري كردن موفقيت‌ها يكي از روش‌هاي موثر براي ايجاد عزت نفس در كودكان است.
آنچه نياز خواهيد داشت، عبارت است از:

۱. به او يك كاغذ و قلم بدهيد.
۲. يك ليست از پيروزي‌ها در زندگي روي كاغذ بنويسيد و مقداري از فضاي پايين صفحه را خالي بگذاريد تا بعدا به آن اضافه كنيد.
۳. براي اينكه به كودك توانايي‌هايش را ياداوري كنيد از او بخواهيد هر شب قبل از خوب موفقيت‌هاي خودش را به اين ليست اضافه كند.
۴. اين كار به فرزند شما يادآوري مي‌كند كه مي‌تواند كار‌ها را انجام دهد و همچنين اعتماد به نفس او را نيز تقويت مي‌كند.

 

اين كار مي‌تواند به صورت گروهي با ساير اعضاي خانواده يا دوستان انجام شود.
وسايل مورد نياز براي انجام اين بازي عبارتند از:

۱. در يك دايره بنشينيد و هركدام يك كارت برداريد. 
۲. از بچه‌ها بخواهيد هر يك اسم خود را روي كارت بنويسند و آن را درون كاسه بياندازند. سپس كارت‌ها را مخلوط كنيد.
۳. كاسه را دست به دست بگردانيد تا هر نفر يك كارت بردارد. حالا از آن‌ها بخواهيد يك صفت مثبت در مورد شخصي كه اسم او روي كارت است، بنويسد. سپس كارت را به نفر بعدي بدهد تا اينكه هر نفر براي ديگران حداقل يك ويژگي مثبت روي كارت نوشته باشد.
۴. در نهايت همه‌ كارت‌ها را جمع كنيد و هر كارت را به صاحب آن بدهيد تا نكات مثبت خود را از چشم ديگران بخوانند.

۴. مي‌ترسم، اما ...

• كاغذ
• قلم

• من مي‌ترسم به كلاس شنا بروم، چون ...
• من مي‌ترسم صحبت كنم، چون ...

۲. مرحله بعدي اين است كه انجام دادن كاري كه او را مي‌ترساند تصور كند. از او بخواهيد تصور كند به كلاس شنا مي‌رود يا در كلاس كنفرانس مي‌دهد.
۳. يك ذهنيت «حالا چي؟» در او شكل دهيد. هر بار كه او چيز ترسناكي را روي كاغذ مي‌نويسد از او بخواهي عواقب احتمالي آن كار را نيز يادداشت كند؛ و بعد در كنار آن چيزي شبيه به اين بنويسد «اگر در كلاس تپق بزنم، چي؟» 
اين كار روبرويي با ترس‌ها را براي كودك شما آسانتر مي‌كند.

 

۵. عزت نفس مادر و دختر

مادر اولين الگوي يك دختر در زندگي است. اين بازي رابطه‌ مادر و فرزند را تقويت مي‌كند و همزمان عزت نفس دختر شما را بالا مي‌برد.
وسايلي كه براي انجام اين بازي نياز خواهيد داشت، عبارتند از:

• چهار عدد مقوا
• مداد سياه و مداد رنگي

نحوه انجام:
۱. روي دو مقوا كلمه‌ «من» را طوري بنويسيد كه بتوانيد درون حروف را با كلمات پر كنيد.
۲. روي يك مقواي كلمه «مادرم» و روي يك مقواي ديگر كلمه «دخترم» را بنويسيد.
۳. يك مقواي «من» و مقواي «مادرم» را به كودك بدهيد و از او بخواهيد آنها را با ويژگي‌هاي مثبت درباره خودش و مادرش پر كند. مادر نيز بايد دو مقواي ديگر را به همين صورت پر كند. 
۴. سپس مادر و دختر بايد مقواها را باهم عوض كنند و از خواندن ويژگي‌هاي مثبت خود لذت ببرند.
نكته: مهمترين بخش اين فعاليت اين است كه كودك نكات مثبتي درباره خودش بنويسد.

۶. مسئوليت هدفمند

اگر كودك شما بداند كه قابل اعتماد است، قدم بزرگي در راستاي ايجاد عزت نفس برداشته است. چه چيز بهتر از اينكه بداند شما به او اعتماد داريد و مسئوليت‌هايي را به او واگذار مي‌كنيد.

وسايل مورد نياز اين بازي عبارتند از:

• كاغذ
• مداد

نحوه انجام:
۱. يك ليست از كار‌هايي كه فرزندتان مي‌تواند انجام دهد مثل مراقبت از حيوان خانگي، مراقبت از گياهان يا تميز كردن كف خانه تهيه كنيد.
۲. هربار كه كودكتان يكي از كار‌ها را با موفقيت انجام مي‌دهد او را تشويق كنيد، اما همچنان در اينكار زياده‌روي نكنيد.
۳. اگر اشتباه كرد به او كمك كنيد تا آن را تصحيح كند، اما تعادل را رعايت كنيد. اين كار مي‌تواند به ايجاد عزت نفس كودك كمك كند.

 

۷. تجسم

افكار منفي ما گاهي اوقات آنقدر قدرت مي‌گيرند كه نمي‌توانيد هيچ چيز خوبي را براي خودمان تصور كنيم. اگر كودك شما در چنين شرايطي به سر مي‌برد اين فعاليت به او كمك خواهد كرد.
نحوه انجام:
۱. در محيط آرامي بنشينيد و بررسي كنيد كه چرا فرزند شما فكر مي‌كند خوب نيست يا چرا از انجام كاري مي‌ترسد. به عنوان مثال اگر درمورد كار‌هاي مدرسه يا ورزش نگران است، روي آن تمركز كنيد.
۲. از كودك بخواهيد يك سناريو ايده‌آل را در اين مورد تصور كند و بنويسد. 
۳. سپس از او بخواهيد اين سناريو را تجسم كند و ببينيد چه احساسي به او دست مي‌دهد.
۴. او بايد احساسات خود را در مورد تجسم اين وضعيت ايده‌آل بنويسد و بررسي كند كه چه فكري درباره خودش مي‌كند.

 

۸. تغيير نحوه صحبت با خود

كساني كه با خودشان به طور منفي صحبت مي‌كنند، عزت نفس خود را نيز پايين مي‌برند. صرفنظر از آنچه ديگران به شما مي‌گويند، آنچه كه شما به خودتان مي‌گوييد همان چيزي است كه در واقع باور داريد. اين فعاليت كمك مي‌كند مكالمات منفي كودك با خودش را به مكالماتي مثبت تغيير دهيد.

وسايل مورد نياز براي اين بازي عبارتند از:

• كاغذ
• مداد

نحوه انجام:
۱. دو ستون روي يك كاغذ ايجاد كنيد. در يك سوي اين ستون‌ها بنويسيد «مكالمات منفي با خود» و در سوي ديگر «مكالمات مثبت با خود». 
۲. از كودك خود بخواهيد تمام گفتگو‌هاي ذهني خودش را در اين دو ستون يادداشت كند. 
۳. سپس از او بخواهيد جملات منفي را به مثبت تغيير دهد و به ستون ديگر منتقل كند. اين جملات بايد كاملا واضح و درباره استعداد‌ها و توانايي‌هايي او باشند.
نكته: شما مي‌توانيد با ارائه مثال از خودتان به كودك كمك كنيد. به او نشان دهيد كه چگونه تغيير مكالمات ذهني با خودتان به شما كمك كرده تا احساس بهتري داشته باشيد.

 

سخن آخر...

كودكان بيش از فكر كردن، احساس مي‌كنند. بنابراين براي افزايش عزت نفس كودك بايد در فعاليت‌ها با او همراهي كنيد. با فعاليت‌هاي سرگرم كننده به آنها يادآوري كنيد كه چه توانايي‌هايي دارند و چقدر ارزشمند هستند. به ياد داشته باشيد كه به عنوان والدين، شما تاثير بسيار زيادي روي فرزند خود داريد. بنابراين از اين تاثير در راستاي ايجاد عزت نفس و اعتماد به نفس در كودك استفاده كنيد تا حس خوبي نسبت به خود داشته باشند.

منبع: ستاره